Wszystko ma oczywiście swój początek w cyklu komórkowym- jest to proces, który prowadzi do podziału komórki.
Komórki, jakie budują organizm człowieka, ulegają podziałom- a więc z jednej, powstanie kolejna.
Niestety nie zawsze cykl komórkowy przebiega bez zakłóceń- czasem możemy się spotkać z mutacjami mogącymi powstać w tym procesie.
Dzieje się tak na skutek tego, iż uszkodzeniu uległy geny zawierające informacje potrzebne do syntezy białek odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg cyklu komórkowego.
Komórki mogą zacząć nadmiernie się namnażać i nie różnicować się- tkanki zbudowane z takich zmutowanych komórek nadmiernie się rozrastają, a w efekcie prowadzi to do powstania guzów nowotworowych.
Czy każda mutacja nowotworowa prowadzi do powstania nowotworu?
Odpowiedź jest przecząca- nie każda mutacja powstała w cyklu komórkowym będzie prowadziła do rozwinięcia się nowotworu.
Jak pokazały badania naukowe (wykonywane przez Wellcome Trust Sanger Institute), które oceniały aż 29 różnych typów nowotworów, by takowy powstał potrzeba od 1 do 10 mutacji.
Jedna mutacja może więc spowodować chorobę, ale nie jest to przesądzone.
Kolejne mutacje zachodzące w genach komórki kumulują się w tejże komórce, a to prowadzi do choroby, o ile powstanie sprzyjająca temu kombinacja tych mutacji.
To samo badanie wskazało, iż zdrowe komórki całkiem dobrze znoszą mutacje- mutacja mutacji nierówna.
Nowotwory znacznie też różnią się między sobą.
Choroba wymaga kilku specyficznych mutacji, przy czym różne rodzaje raka mają uszkodzone inne geny i różną ich liczbę.
Badanie to dało odpowiedź na to, ile mutacji jest niezbędnych, by w komórce rozpoczął się nowotwór- naukowcy twierdzą, że niewiele- przykładowo rak wątroby potrzebuje 4 mutacji zaś rak jelita grubego aż 10.
Powstawanie nowotworów to proces wielostopniowy, jego etapem pośrednim może być występowanie nowotworów niezłośliwych.
Czym są protoonkogeny?
Protoonkogeny to jeden z rodzajów genów, jakie biorą udział w transformacji nowotworowej, czyli w procesie mutacji- mutacja, jak już wiemy, to niekontrolowany wzrost komórek oraz niekontrolowane jej podziały.
W transformacji nowotworowej mamy do czynienia ze zmianami w obrębie różnych genów, a protoonkogeny są właśnie jednymi z nich.
Geny ten stymulują wzrost oraz podział komórek, regulują cykl komórkowy.
Onkogeny zmieniają strukturę kodowanego białka, prowadząc do wzrostu jego aktywności bądź utraty funkcji regulacyjnych i w ten sposób przyczyniają się do transformacji nowotworowej komórki.
Innymi genami, które biorą czynny udział w transformacji nowotworowej są:
- geny supresorowe,
- geny kontrolujące apoptozę,
- geny biorące udział w angiogenezie,
- geny regulujące naprawę uszkodzonego DNA.
Jak zapobiegać nowotworom?
Każdy, kto zastanawia się jak zapobiegać chorobom nowotworowym od razu myśli o wczesnej diagnostyce i profilaktyce- jest to bardzo ważne z punktu widzenia zapobiegania nowotworom, choć nie jest to jedyny sposób na takie zapobieganie.
Jeśli chodzi o badania profilaktyczne w kierunku nowotworów to w Polsce można skorzystać z:
- Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi,
- Programu Profilaktyki Nowotworów Skóry,
- Programu Wczesnego Wykrywanie Raka Piersi,
- Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy,
- i wielu innych ogólnopolskich programów tego typu, można też zawsze otrzymać skierowanie na badania profilaktyczne od swojego lekarza- np. gastrologa, ginekologa czy urologa.
Ważne jest także, by przestrzegać Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, który może ograniczyć zachorowania:
- Nie pal,
- Walcz z otyłością,
- Bądź aktywny,
- Jedz zdrowo,
- Ogranicz alkohol,
- Unikaj słońca,
- Szczep się,
- Badaj się.
Badaniom genetycznym należy poddawać członków rodzin, w których stwierdzono co najmniej trzy przypadki nowotworów złośliwych u osób spokrewnionych- nowotwory można bowiem dziedziczyć.
Każdy z nas bierze odpowiedzialność za swoje zdrowie i za swoje życie- czasem wystarczy jedna rutynowa wizyta u lekarza, by w czas zacząć działać i nie dać się poważnej chorobie, czyli rozwoju nowotworu.